Marktcijfers
Financieel dienstverleners: aantal, omzet en diensten
Ook in 2023 heeft de daling van het aantal vergunninghouders voor financiële dienstverlening doorgezet. Wij zien hiervoor diverse oorzaken: vergunninghouders die met pensioen gaan en hun portefeuille overdragen, en overnames van onderneming.
Daling van het aantal vergunningen kan een aantal oorzaken hebben.
Vergunning intrekken? Altijd actie voor de vergunninghouder vereist
Als een vergunninghouder de activiteiten wil stoppen, moet deze altijd zelf actief de vergunning bij de AFM intrekken. Er moet dus actief contact gezocht worden met ons. In principe is het intrekken van de vergunning vrij eenvoudig via het portaal van de AFM. Zolang de vergunning actief is, moet de Wft worden nageleefd en is de onderneming doorlopend-toezichtkosten verschuldigd. Tevens is inactiviteit een grond waarop de AFM de vergunning kan intrekken (artikel 1:104, onder f, Wft). Consumenten en marktpartijen moeten ervan kunnen uitgaan dat onze registers juist en actueel zijn. Daarom is het belangrijk dat partijen zelf tijdig aangeven dat zij hun vergunning willen beëindigen.
In het voorjaar van 2024 hebben wij de vragenlijst voor de Marktmonitor Adviseurs en Bemiddelaars (MMAB) verstuurd en 6.141 houders van een vergunning voor financiële dienstverlening hebben deze vragenlijst ingevuld. De gegevens geven informatie over 2023. Niet alle houders van een vergunning voor financiële dienstverlening ontvangen een vragenlijst voor de MMAB. Houders die een vergunning van rechtswege hebben, op 1 januari 2024 waren dat er 350, ontvangen geen vragenlijst voor de MMAB.
Aantal Waar in 2022 het aantal FD'ers met 5,1-10 fte en > 25 fte nog steeg, is in 2023 in alle categorieën het aantal FD'ers gedaald.
Omzet Ook in 2023 hebben de FD’ers met 10,1-25 fte de hoogste gemiddelde omzet per fte ten opzichte van de andere groepen FD’ers.
Opvallend is dat in tegenstelling tot in 2022, in 2023 er slechts een kleine toename, of zelfs een afname, is van de gemiddelde omzet per fte ten opzichte van het voorgaande jaar.
Marktaandeel De afgelopen drie jaar heeft de grootste groep FD’ers (> 25 fte) een groter marktaandeel gekregen: namelijk van 53,6% tot 57,5%. De groei gaat ten koste van het marktaandeel van de andere categorieën FD'ers, waarbij de categorie 2,1-5 fte het grootste marktaandeel inlevert, namelijk 1,4%.
Dienstenaanbod
In deze tabel laten we zien dat, net als in 2021 en 2022, ook in 2023 de meeste kantoren zowel adviseren als bemiddelen en beheren. Voor de AFM blijkt hier ook weer de toegevoegde waarde van financieel adviseurs: klanten kunnen zowel voor het afsluiten van de producten als ook voor de activiteiten in de beheerfase op één plek terecht.
Ondersteuning door de adviseur
De AFM heeft eerder al aangegeven dat de toegevoegde waarde van de adviseur groot is. Dit geldt niet alleen voor het adviseren en afsluiten van producten, maar met name ook voor de menselijke en emotionele ondersteuning die de adviseur als vertrouwde partij biedt bij grote en impactvolle beslissingen. Meer informatie hierover kunt u lezen in een opinieartikel van AFM'er Jan Berndsen met VVP Online.
Hypotheken
In deze grafiek zien we dat het aantal vergunninghouders dat omzet heeft uit hypothecair krediet daalt in 2023. Consolidatie door fusies en overnames zijn mede de oorzaak van deze lichte daling.
Daarnaast is de omzet in 2023 in vergelijking tot voorgaande jaren voor het eerst gedaald. Dit komt omdat er in 2023 marktbreed minder hypotheekaanvragen zijn geweest, mede doordat de oversluit(advies)markt in 2023 vrijwel tot stilstand is gekomen door de stijgende rente.
De AFM heeft in 2023 en 2024 een onderzoek gedaan naar de kwaliteit van hypotheekadvies. Lees hier het rapport van de AFM met de uitkomsten.
Lees hier meer over financieel dienstverleners die gespecialiseerd zijn in hypothecair krediet.
Pensioenen
In de onderstaande grafieken zien we dat de afgelopen vijf jaar het aantal FD'ers dat omzet haalt uit pensioenverzekeringen is gedaald. In 2023 waren er 700 FD'ers die omzet haalden uit pensioenverzekeringen. De totale omzet uit pensioenverzekeringen is in 2023 gestegen naar €89 miljoen.
Momenteel vindt de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel plaats. Pensioenadviseurs spelen hierbij een belangrijke rol. Eerder dit jaar hebben wij met pensioenadviseurs gesproken over hun rol en ervaringen tijdens de transitieperiode. Hieruit kwam onder andere naar voren dat de pensioentransitie om een nauwe samenwerking vraagt tussen tussen adviseurs en pensioenuitvoerders.
Laat werkgever tijdig kiezen tijdens transitieperiode
Uit de gesprekken volgde een goed voorbeeld van het tijdig activeren van werkgevers. Sommige pensioenadviseurs voeren portefeuille-analyses uit op bepaalde en onbepaalde tijd contracten en nemen op basis van de verlooptermijn actief contact op met werkgevers. Dit is vooral van belang bij werkgevers met een onbepaalde tijd contract omdat zij geen ‘natuurlijk adviesmoment’ kennen. De AFM moedigt deze actieve houding van pensioenadviseurs aan.
Neem kernboodschappen mee in adviespraktijk
De kernboodschappen uit de gesprekken met pensioenadviseurs zijn opgenomen in het document ‘Pensioenadvies tijdens pensioentransitie’ (pdf, 860 kB). Dit document is eerder dit jaar met alle pensioenadvieskantoren gedeeld. De AFM vraagt pensioenadviseurs om in hun adviespraktijk rekening te houden met deze kernboodschappen, naast de bestaande leidraad tweedepijlerpensioenadvies.
AFM-website als oriëntatiepunt voor de pensioenadviseur
Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen tijdens de pensioentransitie dan kunt u zich abonneren op het Transitiebulletin. Meer lezen over toezicht op pensioenadvies staat op de webpagina Advies en Bemiddeling voor Pensioenverzekeringen.
Verzekeringen
In deze grafiek zien we vanaf 2019 dat het aantal FD'ers dat omzet uit schadeverzekeringen heeft gestaag afneemt. Dit loopt in gelijke tred met het dalende aantal vergunninghouders.
In tegenstelling tot het afnemende aantal FD'ers actief in de particuliere schademarkt, zien we wel dat de totale marktomzet uit particuliere schadeverzekering sinds 2019 toeneemt.
Lees hier meer over financieel dienstverleners die gespecialiseerd zijn in verzekeringen.
Nieuwe regels rondom actieve provisietransparantie
Vanaf 1 juli 2024 gelden nieuwe regels rondom actieve provisietransparantie. Vanaf die datum zijn adviseurs en bemiddelaars verplicht om consumenten actief te informeren over het bedrag van de afsluit- en doorlopende provisie bij particuliere schadeverzekeringen. Het doel van de wetgever hiervan is het gesprek over de daarbij behorende dienstverlening op gang te brengen. Wij zien veel initiatieven om zo goed mogelijk invulling te geven aan deze regelgeving en moedigen deze aan. Om implementatie verder te faciliteren heeft de AFM dit jaar een interpretatie hierover gepubliceerd. In de komende jaren zal de AFM risicogestuurd toezicht houden op deze nieuwe regelgeving.
Schadeverzekeringen zakelijk: onverzekerbaarheid en nieuwe risico's
FD’ers hebben in de gesprekken aangegeven dat het niet kunnen verzekeren van bepaalde risico’s een probleem blijft. Sommige risico’s spelen al langer, zoals moeilijkheden bij het verzekeren van taxi- en personenvervoer, sectoren als recycling en afvalverwerking maar ook sommige beroepen zoals dakbedekkers.
FD’ers geven in gesprekken aan moeite te doen om het risico van cyberaanvallen onder de aandacht van hun klanten te brengen. Helaas blijken klanten niet altijd de risico’s te zien of deze lager in te schatten.
Veel belangstelling voor arbeidsongeschiktheidsverzekeringen
De actualiteiten met betrekking tot een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zelfstandigen zorgt ervoor dat veel FD’ers arbeidsongeschiktheidsverzekeringen als speerpunt hebben bij hun advies.
Een van de aandachtspunten die wij hierbij willen noemen, is het rekening houden met de nieuwe wetgeving, voor AOV’s die nu worden afgesloten, dus voorafgaand aan de nieuwe wetgeving. Met name de voorwaarden waar een privaat product aan moet voldoen om een waardige vervanging te zijn om daarmee in aanmerking te komen voor een ontheffing, ook wel opt-out genoemd, is iets om goed in de gaten te houden.
FD’ers gaven in de gesprekken met ons aan dat het verzekeren van arbeidsongeschiktheid niet altijd de prioriteit krijgt die wel noodzakelijk is. Dit geldt overigens voor meerdere risico’s die bij een loondienstverband standaard geregeld zijn en bij een eigen onderneming door de ondernemer zelf geregeld moeten worden, denk hierbij ook aan het regelen van een (nabestaanden)pensioen.
Serviceabonnementen
Wij hebben een verkenning gedaan onder FD’ers die serviceabonnementen aanbieden en zo een beeld gekregen in welke gevallen serviceabonnementen worden aangeboden en welke diensten binnen deze abonnementen worden aangeboden.
In het geval dat serviceabonnementen onderdeel zijn van de dienstverlening bij een specifiek product, geven relatief veel FD’ers aan dit te doen bij de afsluiting van een individuele arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) of bij pensioendienstverlening. De reden dat FD’ers ervoor kiezen om serviceabonnementen aan te bieden bij het beheer van een AOV is dat de AOV een product is wat doorlopende beheerwerkzaamheden vereist. Wij hebben in een eerder onderzoek naar de advieskwaliteit bij AOV’s al geconstateerd dat nazorg belangrijk is om er zorg voor te dragen dat het product passend blijft bij een gewijzigde situatie.
Meer lezen over de inzichten uit dit onderzoek.
In deze grafiek zien we dat het aantal FD'ers dat serviceabonnementen aanbiedt tussen 2019 en 2023 is gedaald. Hoewel het tussen de afgelopen jaren iets fluctueert, houdt de gemiddelde daling gelijke tred met het dalende aantal vergunninghouders.
Hoewel het aantal FD’ers dat serviceabonnementen afneemt, is de totale marktomzet uit serviceabonnementen 2019 en 2023, met enige fluctuaties, toegenomen.
Wie werken er bij financieel dienstverleners?
Ten opzichte van 2022 is het aantal FD'ers dat gebruik maakt van de diensten van freelancers met 9% gedaald. Daarnaast is het aantal werkzame freelancers bij deze FD'ers gedaald met 87 personen (6%).
Van de 625 FD'ers die in 2023 gebruik maken van diensten van een freelancer, halen er 182 hun omzet voor meer dan 80% hypothecair krediet, en 228 halen hun omzet voor meer dan 80% uit verzekeringendienstverlening.
Aandacht voor freelancers
Wij blijven aandacht vragen voor de wijze waarop freelancemedewerkers worden beloond. In de afgelopen jaren bleek bij onderzoeken nog steeds dat FD'ers freelancemedewerkers volledig variabel belonen. Dit is niet toegestaan. Meer informatie over samenwerking met freelancers en welke uitgangspunten hierbij belangrijk zijn, staat op onze website.
Uitbesteding van werkzaamheden
Financiële ondernemingen besteden in toenemende mate hun ICT uit aan aanbieders van ICT-diensten. Zoals in de tabel hieronder wordt weergegeven, besteedt ongeveer 50% van de FD-markt diensten uit, waarbij de mate van uitbesteding toeneemt naarmate de onderneming groter wordt. Ongeveer 16% van de ondernemingen die (een deel van) hun ICT-diensten uitbesteedt, voert voor het aangaan van de overeenkomst een risicoanalyse uit. Bij deze analyse worden ICT-risico's met betrekking tot de uitbesteding geïdentificeerd en beoordeeld.
Lees meer over de ICT-uitbestedingen bij FD'ers.
DORA-wetgeving voor grotere FD'ers
Wij ontvangen veel vragen van adviseurs, bemiddelaars en gevolmachtigde agenten over de nieuwe Digital Operational Resilience Act (DORA), die per 17 januari 2025 wordt ingevoerd.
De vereisten vanuit DORA gelden voor verzekeringstussenpersonen met ten minste 250 medewerkers in dienst óf een jaaromzet van €50 miljoen of hoger gecombineerd met een jaarlijkse balans van €43 miljoen of hoger. Dit is opgenomen in DORA Artikel 2 lid 3e juncto artikel 3, lid 63 en lid 64.
DORA is bedoeld om bedrijven veerkrachtiger te maken bij IT-risico’s. Ook organisaties die niet onder DORA vallen, kunnen met onze DORA-checklist (pdf, 220 kB) de bedrijfsvoering inrichten en cyberrisico’s verkleinen. De checklist bevat praktische zaken die in DORA staan om de digitale weerbaarheid van financiële organisatie te vergroten, zoals het opstellen van informatiebeveiligingsbeleid, het opstellen van een procedure voor back-ups en herstel van IT-systemen, en bewustwording en scholing voor medewerkers.
Meer over DORA staat op onze website.